Kinh Nghiệm Hay
Thiết kế lòng bõ tẩu thuốc – Phần 3
Th4
Ở phần 1 và phần 2 của loạt bài Tẩu là gì ? Chúng ta đã tìm hiểu sơ lược qua lịch sử hình thành cây tẩu thuốc. Những bí ẩn diễn ra trong quá trình cháy của những sợi thuốc nằm trong lòng bõ tẩu. Ở phần 3 chúng ta sẽ chỉ tập trung nói về lý thuyết hình học không gian bên trong cây tẩu thuốc. Cùng Limoki đọc bài để hiểu thêm về thiết kế lòng bõ tẩu nhé.
Đường hơi (airway hoặc air passage) sẽ được trình bày trong phần 4. Vật liệu làm tẩu (stummel) sẽ được trình bày trong phần 5 của loại bài What is a pipe này.
Trong phạm vi trao đổi của bài viết này, nội dung chủ yếu xoay quanh hình dáng của bõ tẩu thuốc.
Các thông số lòng bõ tẩu thuốc
Mô hình hóa với 3 thông số kỹ thuật đặc trưng: chiều cao lòng bõ, đường kính lòng bõ và hình dáng hình học của lòng bõ.
Trong hình minh họa mô tả khái quát hình dáng lòng bõ và đường hơi của một cây tẩu. Chúng ta có thể nhận thấy thiết kế đường hơi (airway) nằm ngay tâm đáy bõ. Điều mà trong thực thế rất khó xảy ra. Những cây tẩu ngày nay có đường hơi nằm tiếp xúc cận tâm đáy bõ. Các dáng tẩu không cho phép khoan ngay tâm đáy bõ.
Đầu tiên chúng ta đơn giản hóa vấn đề.
Đặt đường hơi ngay tại tâm đáy để tìm hiểu mối quan hệ mật thiết giữa 3 thống số. Đường kính, chiều cao, hình dáng trong thiết kế lõng bõ tẩu. Chúng ảnh hưởng đến quá trình đốt cháy những sợi thuốc như thế nào.
Từ những hiểu biết cơ bản sẽ cho phép chúng ta phân tích sâu hơn về hình dáng lòng bõ và đường hơi của những cây tẩu trong thực tế. Chúng ta cần phải thống nhất một điều rằng bất cứ cây tẩu nào có lòng bõ và đường hơi cũng đều hút được. Kể cả những “cây tẩu đất” thời tổ tiên xa xưa trình bày trong phần 1 về lịch sử ra đời những cây tẩu.
Thiết kế lòng bõ tẩu nào là tốt nhất
Thiết kế nào là tối ưu nhất giúp cho cây tẩu hút ngon nhất với loại thuốc tẩu nào ? Hình dáng hình học của đáy bõ tẩu sẽ quyết định sự khác biệt giữa một thiết kế tốt và một thiết kế tồi. Tại sao lại nhận định như vậy ?Theo định luật bảo toàn dòng. Dòng chất lưu trong các phần hẹp của ống chảy nhanh hơn dòng chất lưu trong các phần rộng của đường ống.
Nhìn vào hình minh họa trên, chúng ta thấy ngay điểm có vận tốc cao nhất của luồng khí. Chính là ngay tại đầu ra của đường hơi cán tẩu. Vì phần thể tích lòng bõ tẩu lớn hơn rất nhiều so với thể tích bên trong đường hơi. Do đó khi bập tẩu, luồng hơi sẽ đi từ trên miệng bõ tẩu xuống đáy với vận tốc chậm. Tăng tốc khi vào đường hơi nhỏ bên trong cán tẩu. Chúng ta cần phải nắm rõ định luật này. Nó sẽ được áp dụng để giải thích cho tất cả các hiện tượng xảy ra đối với sự thay đổi về thiết kế của lòng bõ tẩu.
Góc chết trong lòng bõ tẩu
Khu vực xung quanh mép của đáy bõ không có không khí lưu thông qua. Còn gọi là những góc chết xung quanh đáy bõ tẩu. Có chăng chỉ là những luồng khí vận tốc yếu ớt xoáy quẩn tại các góc chết này không thoát ra được.
Điều này dẫn đến 2 vấn đề lớn nghiệm trọng:
1. Các sợi thuốc tại góc chết này sẽ không bao giờ đốt cháy được bởi không có luồng khí lưu thông hiệu quả qua khu vực này.
2. Tại góc chết này hơi sương sẽ đọng lại gây hiện tượng ọc nước liên tục trong lúc hút.
Do đó một thiết kế đúng yêu cầu phần hình học đáy bõ tẩu phải có độ cong nhất định. Sao cho luồng hơi có thể đi qua tất cả những sợi thuốc ở đáy bõ giúp quá trình cháy diễn ra hoàn toàn.
Hình dạng lòng bõ tẩu rất quan trọng
Qua phân tích trên chúng ta có thể thấy được sự quan trọng của hình dạng hình học phần đáy bõ tẩu. Chỉ một chút thay đổi nhỏ phần đáy bõ tẩu cũng gây ra sự ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng hút của cây tẩu đó.
Đây cũng chính là hiện tượng thường gặp ở những cây tẩu cũ bị mông má lại. Phần lòng bõ phá vỡ thiết kế về yêu cầu kỹ thuật. Hoặc lòng bõ tẩu bị cháy lẹm 1 bên đáy bõ. Hoặc lòng bõ bị cạo cake lại khiến đáy bõ bị bằng phẳng đều dẫn đến hiện tượng hút bị ọc nước liên tục khiến tẩu bị mất vị.
Lòng bõ tẩu dáng côn có tốt hơn ?
Kiểu hình dáng hình học bõ tẩu tiếp theo là dáng hình côn. Thường gặp trong thiết kế những cây tẩu dáng dublin hoặc những dáng tẩu theo trường phái làm tẩu Đan Mạch.
Với thiết kế lõng bõ này, hẳn sẽ cho luồng hơi tốt nhất mang lại trải nghiệm hút tốt nhất. Thế nhưng lại có rất nhiều phàn nàn về loại bõ tẩu hình côn này.
Các tẩu thủ cho rằng bõ tẩu hình côn rất khó giữ lửa. Thường có xu hướng bị tắc và làm nghẹt đường hơi. Hút bị ra nước và không thể hút hết thuốc đến đáy bõ tẩu, tạo cake không đều. Đặc biệt lưu ý với loại bõ hình côn này rất khó nạo cake bảo dưỡng lõng bõ tẩu đối với trường phái ủng hộ việc nuôi cake bõ tẩu.
Lòng bõ tẩu dáng côn khó nhồi thuốc hơn.
Ngoài ra còn 1 điểm yếu nữa đó là vấn đề nhồi thuốc. Với đặc điểm hình côn, lực nhồi thuốc có xu hướng tập trung và dồn xuống trọng tâm bên dưới. Khiến cho các sợi thuốc phía bên dưới đáy bõ rất dễ rơi vào trạng thái bị nhồi chặt. Ngoài ra trong quá trình dùng tamper để lèn than bề mặt bõ thuốc cũng dễ gây ra tình trạng tương tự.
Để giải quyết nhược điểm này, cách nhồi thuốc theo phương pháp “Frank method”, hay “air pocket method”. Những phương pháp này các bạn có thể “search” từ khóa và xem các clip minh họa dễ dàng trên Youtube để hiểu thêm.
Khi nhồi đúng cách vấn đề này sẽ được khắc phục.
Chiều cao lòng bõ tẩu nên thế nào ?
Thông số thứ hai quan trọng liên quan đến kỹ thuật chế tác tẩu đó là chiều cao lòng bõ tẩu. Chiều cao trung bình của lòng bõ tẩu vào khoảng 1.5 inch (38 mm).
Thông số này không quá quan trọng đến chất lượng của cối tẩu. Có thể thấp hơn một chút còn khoảng 35 mm hoặc cao hơn một chút vào khoảng 42 mm. Miễn đừng quá thấp hoặc quá cao.
Chúng ta có thể tính được thể tích của lòng bõ là bao nhiêu. Cách tính qua công thức tính đơn giản sau:Lưu ý rằng: Thể tích lòng bõ tăng lên sẽ khiến lượng thuốc cần nhồi tăng lên. Thời gian hút lâu hơn và luồng khói đi qua lớp than đang cháy sẽ mất nhiều thời gian hơn để thoát ra khỏi đầu ngậm cán tẩu.
Điều này có nghĩa rằng: ở những cây tẩu có cùng đường kính. Chiều cao bõ càng lớn thì ở cây tẩu có lòng bõ cao hơn sẽ mất nhiều thời gian bập hơi hơn và luồng khói sẽ mát hơn. Ngược lại, các cây tẩu bõ nông hơn sẽ khiến cho luồng khói bị nóng hơn trong quá trình mồi lửa giả và các lần mồi lửa thật do đó sẽ dễ gây rát lưỡi hơn.
Đường kính thiết kế lòng bõ tẩu
Thông số kỹ thuật cuối cùng liên quan đến lòng bõ tẩu đó chính là đường kính lòng bõ tẩu. Đường kính lòng bõ tẩu thường dao động trong khoảng từ 3/4 đến 7/8 inch tức là khoảng từ 19 mm đến 22 mm.
Về lý thuyết thì đường kính lòng bõ tẩu to hơn sẽ tạo thể tích lòng bõ lớn hơn. Ở mức độ nào đó cũng có ảnh hưởng như thông số chiều cao lòng bõ tẩu. Có sự khác biệt lớn trong việc thay đổi chiều cao lòng bõ so với việc thay đổi thông số đường kính.
Thay đổi đường kính lòng bõ sẽ làm cho thể tích lòng bõ thay đổi nhiều hơn. Trong công thức tính thể tích thì V tỉ lệ thuận với bình phương của bán kính r. Đường kính bõ tẩu chỉ cần khác nhau một chút sẽ tạo ra rất nhiều sự khác biệt. Khó chịu hơn so với việc thay đổi chiều cao lòng bõ tẩu.
Với cùng lượng hơi bập tẩu và nhịp bập tẩu. Đường kính bõ rộng sẽ làm cho lượng khí đi qua mặt than cháy có vận tốc chậm hơn. Khó cháy đều hơn. Còn giảm đường kính lòng bõ sẽ giảm tiết diện lòng bõ. Vận tốc khí tăng nhanh khi qua lớp than cháy của thuốc làm thuốc cháy nhanh hơn, đều hơn và luồng khói cũng bị nóng hơn.
Đánh giá khả năng hút của một cây tẩu.
Để hiểu được rõ vấn đề, chúng ta cần nhớ lại nội dung bài viết trong phần 2: Bí ẩn về quá trình cháy của những sợi thuốc trong bõ tẩu.
Các bạn còn nhớ, phần lớp than trên bề mặt chính là những sợi thuốc đã gần như cháy hết thành than. Tỏa nhiệt Burning Charcoal Zone. Phần lớp tiếp là những sợi thuốc đang trong quá trình bắt nhiệt để tạo sự cháy Buring Tobacco Zone.
Ngoài ra còn có lớp thứ 3 nằm dưới ngay lớp sợi thuốc đang bắt cháy. Chính lớp thứ 3 này mới chứa đựng những điều thú vị cần bàn tới.
Để hiểu rõ về lớp thứ 3 chúng ta hãy cùng xem qua ví dụ về “nồi lá xông giải cảm tại nhà”. Trong chúng ta không ai còn lạ gì nồi lá xông. Khi nó được đun sôi trên bếp, mùi thơm của nó tỏa ngào ngạt khắp nhà. Điều đó chắc chắn không có gì phải bàn cãi. Ít ai để ý rằng cũng bó lá xông đó nếu đem ném vào đống lửa đang cháy to. Khói tạo ra trong quá trình đốt cháy bó lá xông đó lại chủ yếu có mùi khét rất khó ngửi. Không còn thơm như luộc trong nồi nước sôi thường làm.
Hương vị thơm đến từ đâu?
Điều bí ẩn thú vị nằm ở lớp thứ 3 này. Nhiệt độ từ quá trình cháy những sợi thuốc sẽ sưởi nóng những lá thuốc nằm bên dưới. Chúng có đủ thời gian nóng lên và tỏa mùi thơm của những sợi thuốc. Đồng thời chuyển hóa những sợi thuốc có chứa thành phần đường chiết ra nước caramen. Loại nước chúng ta thu hoạch được bằng cách đun sôi vừa tới các loại đường. Đó là tất cả những gì ảnh hưởng đến chất lượng mùi vị của sợi thuốc trong quá trình cháy.
Hãy cùng đón đọc Phần 4 của loạt bài viết Tẩu là gì nhé.
